استیبل کوین چیست؟ معرفی انواع استیبل کوین‌ها

دنیای رمزارزها با نوآوری‌ها و فرصت‌های بی‌نظیرش، بسیاری را به خود جذب کرده است. اما ماهیت پرنوسان اکثر ارزهای دیجیتال مانند بیت کوین و اتریوم، چالش بزرگی برای استفاده از آن‌ها در پرداخت‌های روزمره یا حفظ ارزش دارایی در کوتاه‌مدت ایجاد می‌کند.

اینجاست که مفهوم «استیبل کوین» یا «سکه باثبات» مطرح می‌شود؛ نوعی ارز دیجیتال که برای حل مشکل نوسان طراحی شده است. به عنوان یک متخصص در این حوزه، درک عمیق استیبل کوین‌ها برای هر فعال بازار کریپتو ضروری است. این مقاله به شما کمک می‌کند تا با این دارایی‌های دیجیتال پایدار، نحوه کارکرد و کاربردهای آن‌ها آشنا شوید و با دیدی بازتر در این فضا فعالیت کنید.

هدف از طراحی استیبل کوین ها چیست؟

هدف اصلی از ایجاد استیبل کوین‌ها، ارائه پلی میان دنیای پرشتاب رمزارزها و ثبات ارزهای سنتی (فیات) یا دیگر دارایی‌های پایدار است.

مهم‌ترین دلایل طراحی آن‌ها عبارتند از:

• کاهش ریسک نوسان در معاملات و سرمایه‌گذاری‌های کوتاه‌مدت در بازار کریپتو.
• فراهم کردن ابزاری باثبات برای پرداخت‌ها و حواله‌های بین‌المللی با سرعت و هزینه کمتر نسبت به سیستم‌های سنتی.
• تسهیل ورود و خروج سرمایه از بازار رمزارزها بدون نیاز به تبدیل مستقیم به ارز فیات سنتی.
• ایفای نقش به عنوان دارایی پایه در پروتکل‌های امور مالی غیرمتمرکز (DeFi) مانند وام‌دهی و تامین نقدینگی.

تاریخچه ساخت استیبل کوین

ایده استیبل کوین‌ها تقریباً همزمان با ظهور رمزارزها مطرح شد. اولین تلاش‌های جدی برای ساخت ارز دیجیتال باثبات به سال‌های ابتدایی دهه ۲۰۱۰ بازمی‌گردد.

پروژه‌هایی مانند BitUSD (در سال ۲۰۱۴) جزو اولین‌ها بودند که سعی کردند با استفاده از پشتوانه رمزارز و قراردادهای هوشمند، ارزشی پایدار ایجاد کنند. در همان سال، شرکت Tether Limited با معرفی USDT، رویکرد متفاوتی را در پیش گرفت: پشتوانه با ارز فیات (دلار آمریکا).

با گذشت زمان و اثبات کاربرد استیبل کوین‌ها، انواع و پروژه‌های بیشتری ظهور کردند و ارزش بازار آن‌ها به سرعت رشد کرد و به یکی از ارکان اصلی اکوسیستم رمزارزها تبدیل شدند.

نحوه کار استیبل کوین‌ها

مکانیسم اصلی حفظ پایداری استیبل کوین‌ها، «پگ شدن» (Pegging) یا اتصال ارزش آن‌ها به یک دارایی مرجع است. این اتصال به روش‌های مختلفی انجام می‌شود که تعیین‌کننده نوع استیبل کوین است.

این روش‌ها شامل نگهداری ذخایر دارایی پشتوانه (فیات، رمزارز، کالا) یا استفاده از الگوریتم‌های پیچیده برای تنظیم عرضه و تقاضا هستند. هدف نهایی این است که ارزش هر واحد استیبل کوین تا حد امکان نزدیک به ارزش دارایی مرجع (مثلاً ۱ دلار) باقی بماند.

انواع استیبل کوین‌ها

استیبل کوین‌ها بر اساس نوع پشتوانه و نحوه حفظ پایداری به چند دسته اصلی تقسیم می‌شوند:

استیبل کوین‌های با پشتوانه فیات

این رایج‌ترین نوع استیبل کوین است که ارزش آن به یک ارز ملی (مانند دلار آمریکا، یورو یا پوند) گره خورده است. صادرکننده این نوع استیبل کوین ادعا می‌کند که به ازای هر واحد استیبل کوین منتشر شده، مقدار معادل آن ارز فیات را در حساب‌های بانکی یا اوراق قرضه دولتی نگهداری می‌کند.

پایداری این نوع به اعتماد به صادرکننده و شفافیت در نگهداری ذخایر بستگی دارد. تتر (USDT) و یو اس دی کوین (USDC) معروف‌ترین نمونه‌های این دسته هستند.

استیبل کوین‌های با پشتوانه رمزارز

این استیبل کوین‌ها از رمزارزهای دیگر (مانند اتریوم یا بیت کوین) به عنوان وثیقه برای حفظ ارزش خود استفاده می‌کنند. برای جبران نوسان رمزارز پشتوانه، معمولاً از سیستم «وثیقه‌گذاری بیش از حد» (Over-collateralization) استفاده می‌شود؛ یعنی ارزش رمزارز وثیقه بیشتر از ارزش استیبل کوین صادر شده است.

این نوع معمولاً غیرمتمرکزتر از نوع فیات است و پایداری آن به سلامت پروتکل و قراردادهای هوشمند آن بستگی دارد. دای (DAI) نمونه برجسته این دسته است که توسط پروتکل MakerDAO پشتیبانی می‌شود.

استیبل کوین‌های الگوریتمی

این نوع برای حفظ پایداری به جای اتکا به ذخایر دارایی، از الگوریتم‌ها و قراردادهای هوشمند استفاده می‌کند. این الگوریتم‌ها با توجه به تغییرات قیمت در بازار، عرضه استیبل کوین را تنظیم می‌کنند.

اگر قیمت از پگ بالاتر رفت، الگوریتم کوین‌های جدیدی ضرب می‌کند تا عرضه افزایش یافته و قیمت کاهش یابد. اگر قیمت پایین آمد، الگوریتم کوین‌ها را می‌سوزاند یا مشوق‌هایی برای قفل کردن آن‌ها ارائه می‌دهد تا عرضه کاهش یافته و قیمت افزایش یابد.

این مدل پیچیده‌تر و ذاتاً پرخطرتر است و در صورت شکست الگوریتم یا شرایط بحرانی بازار، احتمال از دست دادن پگ و سقوط وجود دارد (مانند اتفاقی که برای TerraUSD افتاد). فراکس (FRAX) و آمپل‌فورث (AMPL) نمونه‌هایی از رویکردهای الگوریتمی هستند.

استیبل کوین‌های با پشتوانه کالا

ارزش این استیبل کوین‌ها به قیمت کالاهای فیزیکی مانند طلا، نقره، نفت یا حتی املاک گره خورده است. صادرکننده این نوع استیبل کوین، مقدار معادل کالا را به عنوان پشتوانه نگهداری می‌کند.

این نوع کمتر رایج است اما می‌تواند برای سرمایه‌گذارانی که به دنبال قرار گرفتن در معرض بازار کالا با استفاده از فناوری بلاک چین هستند، جذاب باشد. پکسوس گلد (PAXG) که پشتوانه آن طلا است، یک مثال شناخته شده در این دسته است.

استیبل کوین‌ چه کاربردهایی دارد؟

استیبل کوین‌ها به دلیل ویژگی پایداری خود، کاربردهای متنوع و مهمی در اکوسیستم رمزارزها و فراتر از آن پیدا کرده‌اند:

محافظت از سرمایه در برابر سقوط ارزش ارز ملی

در کشورهایی با تورم بالا یا بی‌ثباتی اقتصادی، تبدیل دارایی به یک استیبل کوین متصل به دلار یا سایر ارزهای قوی می‌تواند راهی برای حفظ قدرت خرید باشد.

حواله‌های سریع، انتقال پول از هر کجای دنیا

استفاده از استیبل کوین‌ها برای ارسال و دریافت پول در سطح بین‌المللی بسیار سریع‌تر و ارزان‌تر از سیستم‌های بانکی سنتی است و محدودیت‌های زمانی و جغرافیایی ندارد.

آسان‌سازی پرداخت‌های همتا به همتا و قراردادهای هوشمند

پایداری ارزش استیبل کوین‌ها آن‌ها را برای استفاده در پرداخت‌های روزمره، حقوق، اجاره و اجرای قراردادهای هوشمند در پلتفرم‌های DeFi مناسب می‌سازد، زیرا طرفین نگران نوسان شدید قیمت در زمان تسویه نیستند.

مزایا و معایب استیبل کوین‌ها چیست؟

مانند هر فناوری مالی، استیبل کوین‌ها نیز دارای نقاط قوت و ضعف خاص خود هستند:

• مزایا:
• پایداری ارزش و کاهش ریسک نوسان.
• سهولت استفاده در معاملات و تریدینگ (به عنوان جایگزین فیات).
• سرعت و هزینه پایین تراکنش‌ها نسبت به سیستم‌های سنتی.
• دسترسی ۲۴/۷ به بازار و امکان انجام تراکنش در هر زمان.
• نقش کلیدی در رشد و عملکرد پروتکل‌های DeFi.
• امکان محافظت از سرمایه در برابر تورم ارزهای ملی.

• معایب:
• ریسک متمرکز بودن (در انواع با پشتوانه فیات) و وابستگی به صادرکننده.
• عدم شفافیت کافی در مورد ذخایر پشتوانه (به خصوص در گذشته و برای برخی صادرکنندگان).
• ریسک شکست مکانیسم پایداری (به ویژه در انواع الگوریتمی).
• پیچیدگی درک عملکرد فنی برخی انواع.
• عدم قطعیت نظارتی و قوانین در حال تغییر در کشورهای مختلف.

ریسک ها و انتقادات

با وجود محبوبیت روزافزون، استیبل کوین‌ها با ریسک‌ها و انتقاداتی نیز روبرو هستند که شناخت آن‌ها برای کاربران ضروری است.

یکی از اصلی‌ترین انتقادات مربوط به عدم شفافیت در مورد ذخایر پشتوانه استیبل کوین‌های متمرکز با پشتوانه فیات است. اطمینان از اینکه صادرکننده واقعاً به ازای هر واحد استیبل کوین، دارایی معادل آن را در اختیار دارد، همواره یک چالش بوده و نیاز به حسابرسی‌های مستقل و شفاف دارد.

ریسک دیگر، احتمال “دی-پگ” (De-peg) یا از دست دادن اتصال به دارایی مرجع است. این اتفاق می‌تواند به دلایل مختلفی رخ دهد، از جمله مشکلات در مکانیسم پایداری (مانند سقوط TerraUSD)، فشار فروش شدید در بازار، یا مشکلات قانونی و نظارتی.

همچنین، نگرانی‌هایی در مورد نقش استیبل کوین‌ها در دستکاری بازار یا پولشویی مطرح شده است که باعث افزایش نظارت نهادهای رگولاتوری بر این حوزه شده است.

بهترین استیبل کوین‌ها

انتخاب “بهترین” استیبل کوین به نیازها و اولویت‌های شما بستگی دارد (مانند میزان تمرکز، شفافیت، و اکوسیستمی که در آن فعالیت می‌کنید). با این حال، برخی از استیبل کوین‌ها به دلیل حجم معاملات، ارزش بازار و پذیرش گسترده، شهرت بیشتری دارند:

تتر (USDT)

تتر با اختلاف، بزرگترین و پرمعامله‌ترین استیبل کوین در بازار است. این استیبل کوین با پشتوانه دلار آمریکا کار می‌کند و در اکثر صرافی‌ها و پلتفرم‌ها پذیرفته شده است. با این حال، در گذشته با انتقاداتی در مورد شفافیت ذخایر خود روبرو بوده است.

یو اس دی کوین (USDC)

USDC یکی دیگر از استیبل کوین‌های بزرگ با پشتوانه دلار آمریکا است که توسط کنسرسیومی شامل Circle و Coinbase ایجاد شده است. این استیبل کوین بر رعایت قوانین و شفافیت بیشتر در مورد ذخایر خود تاکید دارد و به همین دلیل مورد توجه نهادهای مالی سنتی‌تر قرار گرفته است.

دای (DAI)

DAI یک استیبل کوین غیرمتمرکز است که ارزش آن به دلار آمریکا گره خورده است. این استیبل کوین از طریق پروتکل MakerDAO و با استفاده از رمزارزهای دیگر به عنوان وثیقه پشتیبانی می‌شود. DAI برای کسانی که به دنبال گزینه‌ای غیرمتمرکزتر هستند، انتخاب مناسبی است.

نحوه کسب درآمد با استیبل کوین‌ها

استیبل کوین‌ها به خودی خود دارایی‌های رشدی نیستند، اما می‌توان از آن‌ها برای کسب درآمد غیرفعال (Passive Income) در فضای کریپتو استفاده کرد:

وام‌دهی ارز دیجیتال (Crypto Lending)

شما می‌توانید استیبل کوین‌های خود را در پلتفرم‌های متمرکز (مانند برخی صرافی‌ها) یا غیرمتمرکز (پروتکل‌های DeFi) به دیگران وام دهید و در ازای آن سود دریافت کنید. این سود معمولاً به صورت دوره‌ای پرداخت می‌شود.

تأمین نقدشوندگی (Providing Liquidity)

در صرافی‌های غیرمتمرکز (DEXs) یا پروتکل‌های DeFi، می‌توانید استیبل کوین‌های خود را به استخرهای نقدینگی اضافه کنید. با این کار، به تسهیل معاملات دیگر کاربران کمک کرده و درصدی از کارمزدهای تراکنش‌ها را به عنوان پاداش دریافت می‌کنید.

سوالات متداول

چگونه استیبل کوین‌های فیات پایداری خود را حفظ می‌کنند؟

این استیبل کوین‌ها پایداری خود را با نگهداری ذخایری از ارز فیات متناظر (مانند دلار) یا معادل‌های آن (مانند اوراق قرضه دولتی) در حساب‌های بانکی حفظ می‌کنند. به ازای هر واحد استیبل کوین صادر شده، دارایی پشتوانه نگهداری می‌شود.

چه تفاوتی بین استیبل کوین‌های فیات و الگوریتمی وجود دارد؟

استیبل کوین‌های فیات از ذخایر فیزیکی (ارز ملی) به عنوان پشتوانه استفاده می‌کنند و معمولاً متمرکز هستند. استیبل کوین‌های الگوریتمی برای حفظ پایداری به الگوریتم‌ها و قراردادهای هوشمند برای تنظیم عرضه متکی هستند و اغلب غیرمتمرکزترند، اما ریسک شکست مکانیسم در آن‌ها بالاتر است.

اولین استیبل کوین توسط چه کسی ساخته شد؟

پروژه‌های اولیه متعددی در زمینه استیبل کوین‌ها وجود داشتند. BitUSD یکی از اولین‌ها بود، اما تتر (USDT) که توسط شرکت Tether Limited راه‌اندازی شد، به عنوان اولین استیبل کوین با پشتوانه فیات که به پذیرش گسترده‌ای دست یافت، شناخته می‌شود.

استیبل کوین بخریم یا نه؟

خرید استیبل کوین یک تصمیم مالی شخصی است و به اهداف شما بستگی دارد. استیبل کوین‌ها ابزاری برای حفظ ارزش، معامله‌گری آسان در بازار کریپتو و کسب درآمد غیرفعال هستند، نه دارایی برای رشد سرمایه. قبل از خرید، کاربرد مورد نظر و ریسک‌های هر نوع استیبل کوین را بررسی کنید.