سال‌هاست که اتریوم به عنوان دومین ارز دیجیتال بزرگ بازار شناخته می‌شود و بسیاری آن را سرمایه‌گذاری ارزشمند می‌دانند. اتریوم با هدف تحقق رویاهای بزرگ در دنیای فناوری ایجاد شده و تا حد زیادی هم به آن‌ها دست یافته است. حوزه‌هایی مانند وام‌دهی غیرمتمرکز، استیکینگ ارز دیجیتال، NFTها، بازی‌های کریپتویی و حتی کیف پول‌های ارز دیجیتال، همگی به نوعی از فناوری‌های شبکه اتریوم بهره‌مند هستند. اما سوال اصلی این است که اتریوم چیست و چه کاربردی دارد؟
در این مطلب، هر آنچه که باید در مورد شبکه اتریوم، ارز دیجیتال اتر، کاربردهای اتریوم و آخرین تحولات آن بدانید را به زبانی ساده و روان توضیح خواهیم داد.
مقاله مرتبط: بیت کوین چیست؟ 0 تا 100 راهنمای جامع + آینده BTC
تاریخچه اتریوم
ایده اولیه اتریوم در سال ۲۰۱۳ توسط ویتالیک بوترین در مقاله‌ای با عنوان “وایت پیپر” مطرح شد. بوترین که در آن زمان در مجله بیت کوین فعالیت می‌کرد، به این باور رسیده بود که بیت کوین محدودیت‌هایی دارد که باید برطرف شوند. او در ژانویه ۲۰۱۴ با همکاری چند توسعه‌دهنده دیگر، ایده اتریوم را تکمیل کرد و در ماه اوت همان سال، برای تامین سرمایه پروژه، فروش اولیه توکن اتر را برگزار کرد.
هدف از ایجاد اتریوم، فراتر از یک ارز دیجیتال ساده بود. بوترین و همکارانش به دنبال ساخت بستری بودند که امکان ایجاد برنامه‌های غیرمتمرکز و قراردادهای هوشمند را فراهم کند. این تلاش‌ها در نهایت منجر به راه‌اندازی شبکه اتریوم در سال ۲۰۱۵ شد.
از زمان راه‌اندازی، اتریوم به طور مداوم در حال توسعه و ارتقا بوده است. پروژه‌های مهمی مانند “The DAO” و ارتقای “مرج” (Merge) از نقاط عطف تاریخچه اتریوم به شمار می‌روند که نشان‌دهنده پویایی و تکامل این شبکه هستند.
شبکه اتریوم چطور کار می‌کند؟
برای درک نحوه کارکرد اتریوم، بهتر است آن را به یک کامپیوتر جهانی تشبیه کنیم. این کامپیوتر از هزاران کامپیوتر کوچک‌تر (نود) در سراسر جهان تشکیل شده که به هم متصل شده‌اند. هر نود نرم‌افزار اتریوم را اجرا می‌کند و مسئولیت پردازش و ثبت تراکنش‌ها و حفظ امنیت شبکه را بر عهده دارد. در ازای این خدمات، نودها پاداش دریافت می‌کنند.
اتریوم از فناوری بلاکچین برای ذخیره‌سازی اطلاعات و همگام‌سازی داده‌ها بین نودها استفاده می‌کند. بلاکچین اتریوم مانند یک دفتر کل توزیع‌شده عمل می‌کند که تمامی تراکنش‌ها و تغییرات شبکه در آن ثبت می‌شوند. این ساختار غیرمتمرکز و شفاف، امنیت و قابلیت اطمینان بالای اتریوم را تضمین می‌کند.
برای انجام هرگونه عملیات در شبکه اتریوم، مانند اجرای قرارداد هوشمند یا انتقال ارز دیجیتال، کاربران باید کارمزدی را با ارز اتر پرداخت کنند. این کارمزد که به “گس” معروف است، به نودهایی که تراکنش‌ها را پردازش می‌کنند پرداخت می‌شود.
کاربردهای بلاک چین اتریوم چیست؟
اتریوم به عنوان یک پلتفرم بلاکچینی، کاربردهای بسیار گسترده‌ای دارد که فراتر از یک ارز دیجیتال ساده است. مهم‌ترین کاربردهای اتریوم عبارتند از:
- برنامه‌های غیرمتمرکز (DApps): اتریوم بستری برای توسعه و اجرای برنامه‌های غیرمتمرکز است. این برنامه‌ها بر روی بلاکچین اتریوم اجرا می‌شوند و از مزایای عدم تمرکز، شفافیت و امنیت بالای بلاکچین بهره‌مند هستند. صرافی‌های غیرمتمرکز، بازی‌های بلاکچینی و پلتفرم‌های وام‌دهی غیرمتمرکز نمونه‌هایی از DAppها هستند.
- قراردادهای هوشمند (Smart Contracts): قراردادهای هوشمند کدهای برنامه‌نویسی‌شده‌ای هستند که اجرای خودکار توافقات را امکان‌پذیر می‌کنند. اتریوم به عنوان اولین پلتفرم قراردادهای هوشمند، نقش مهمی در توسعه این فناوری ایفا کرده است. قراردادهای هوشمند در حوزه‌های مختلفی مانند زنجیره تامین، بیمه و رای‌گیری الکترونیکی کاربرد دارند.
- توکن‌های غیرقابل تعویض (NFTs): اتریوم به عنوان بستری برای ایجاد و معامله NFTها شناخته می‌شود. NFTها دارایی‌های دیجیتال منحصر به فردی هستند که مالکیت آن‌ها بر روی بلاکچین ثبت می‌شود. آثار هنری دیجیتال، کلکسیون‌های دیجیتال و آیتم‌های بازی نمونه‌هایی از NFTها هستند.
- امور مالی غیرمتمرکز (DeFi): اتریوم نقش کلیدی در توسعه اکوسیستم DeFi ایفا می‌کند. پلتفرم‌های DeFi خدمات مالی سنتی مانند وام‌دهی، استقراض و مبادله ارزهای دیجیتال را به صورت غیرمتمرکز و بدون واسطه ارائه می‌دهند.
مهم‌ترین اجزای شبکه اتریوم
شبکه اتریوم از اجزای مختلفی تشکیل شده که هر کدام نقش خاصی در عملکرد آن ایفا می‌کنند. مهم‌ترین اجزای شبکه اتریوم عبارتند از:
- ماشین مجازی اتریوم (EVM): EVM قلب تپنده اتریوم است. این ماشین مجازی محیطی را برای اجرای قراردادهای هوشمند و برنامه‌های غیرمتمرکز فراهم می‌کند. هر نود در شبکه اتریوم یک نسخه از EVM را اجرا می‌کند و تمامی قراردادها و تراکنش‌ها در EVM پردازش می‌شوند.
- قراردادهای هوشمند: قراردادهای هوشمند کدهای خوداجرایی هستند که قوانین و منطق برنامه‌های غیرمتمرکز را تعریف می‌کنند. این قراردادها بر روی EVM اجرا می‌شوند و به طور خودکار و بدون نیاز به واسطه، عملیات‌های مشخص‌شده را انجام می‌دهند.
- گس فی (Gas Fee): گس فی کارمزدی است که کاربران برای انجام تراکنش‌ها و اجرای قراردادهای هوشمند در شبکه اتریوم پرداخت می‌کنند. گس به عنوان سوخت شبکه اتریوم عمل می‌کند و انگیزه اقتصادی برای نودها برای پردازش تراکنش‌ها فراهم می‌کند.
قرارداد هوشمند (Smart Contract)
قرارداد هوشمند به زبان ساده، یک برنامه کامپیوتری است که روی بلاکچین ذخیره می‌شود و مجموعه‌ای از قوانین و شرایط را به صورت خودکار اجرا می‌کند. این قراردادها بدون نیاز به واسطه و به صورت غیرقابل تغییر عمل می‌کنند. برای مثال، یک قرارداد هوشمند می‌تواند به طور خودکار پرداخت‌ها را پس از انجام شرایط خاصی انجام دهد یا مالکیت یک دارایی دیجیتال را منتقل کند.
قراردادهای هوشمند از قابلیت‌های کلیدی اتریوم هستند و امکان ایجاد برنامه‌های غیرمتمرکز و خودکار را فراهم می‌کنند. این قراردادها در صنایع مختلفی مانند مالی، حقوقی و زنجیره تامین کاربردهای فراوانی دارند.
ماشین مجازی اتریوم (EVM)
ماشین مجازی اتریوم (EVM) محیطی محاسباتی است که اجرای قراردادهای هوشمند را در شبکه اتریوم ممکن می‌سازد. EVM مانند یک کامپیوتر مجازی عمل می‌کند که کدهای قراردادهای هوشمند را اجرا و تراکنش‌ها را پردازش می‌کند. هر نود در شبکه اتریوم یک نسخه از EVM را اجرا می‌کند و به این ترتیب، اطمینان حاصل می‌شود که تمامی قراردادها به صورت یکسان و بدون تغییر اجرا می‌شوند.
EVM نقش حیاتی در عملکرد اتریوم ایفا می‌کند و به توسعه‌دهندگان امکان می‌دهد تا برنامه‌های غیرمتمرکز خود را بدون نگرانی از جزئیات فنی زیرساخت، بر روی اتریوم اجرا کنند.
گس فی یا کارمزد گس
گس فی یا کارمزد گس، هزینه‌ای است که کاربران برای انجام تراکنش‌ها یا اجرای قراردادهای هوشمند در شبکه اتریوم پرداخت می‌کنند. گس به عنوان واحد اندازه‌گیری میزان محاسباتی که یک عملیات در شبکه اتریوم نیاز دارد، عمل می‌کند. قیمت گس بر اساس میزان تقاضا و ازدحام شبکه تعیین می‌شود. در زمان‌های شلوغی شبکه، قیمت گس افزایش می‌یابد و کاربران باید کارمزد بیشتری برای انجام تراکنش‌های خود پرداخت کنند.
کارمزد گس برای حفظ امنیت و کارایی شبکه اتریوم ضروری است. این کارمزد به نودهای شبکه پرداخت می‌شود و انگیزه لازم برای پردازش تراکنش‌ها و حفظ شبکه را فراهم می‌کند.
شباهت‌ها و تفاوت‌های اتریوم و بیت کوین
اتریوم و بیت کوین به عنوان دو ارز دیجیتال بزرگ بازار، شباهت‌ها و تفاوت‌های مهمی با یکدیگر دارند. هر دو بر پایه فناوری بلاکچین ساخته شده‌اند و از اصول عدم تمرکز و شفافیت پیروی می‌کنند. با این حال، اهداف و کاربردهای آن‌ها متفاوت است.
| ویژگی | بیت کوین | اتریوم |
|---|---|---|
| هدف اصلی | ارز دیجیتال و سیستم پرداخت همتا به همتا | پلتفرم برای برنامه‌های غیرمتمرکز و قراردادهای هوشمند |
| ارز دیجیتال بومی | بیت کوین (BTC) | اتر (ETH) |
| سال راه‌اندازی | ۲۰۰۹ | ۲۰۱۵ |
| الگوریتم اجماع | اثبات کار (PoW) | اثبات سهام (PoS) |
| قرارداد هوشمند | ندارد | دارد |
| حداکثر عرضه | ۲۱ میلیون | نامحدود |
| سرعت تراکنش | پایین‌تر | بالاتر |
مزایا و معایب شبکه اتریوم
شبکه اتریوم با وجود محبوبیت و کاربردهای گسترده، مزایا و معایب خاص خود را دارد.
مزایای اتریوم:
- شبکه بزرگ و فعال: اتریوم یک شبکه بالغ و پرکاربرد با جامعه کاربری بزرگ و اکوسیستم گسترده است.
- کاربردهای متنوع: اتریوم فراتر از یک ارز دیجیتال، بستری برای توسعه برنامه‌های غیرمتمرکز و قراردادهای هوشمند است.
- نوآوری مستمر: جامعه توسعه‌دهندگان اتریوم به طور مداوم در حال بهبود و توسعه شبکه هستند.
- حذف واسطه‌ها: اتریوم امکان انجام تراکنش‌ها و اجرای قراردادها را بدون نیاز به واسطه‌های سنتی فراهم می‌کند.
معایب اتریوم:
- کارمزدهای بالا: محبوبیت اتریوم منجر به افزایش کارمزدهای شبکه شده است، به خصوص در زمان‌های شلوغی.
- مشکلات مقیاس‌پذیری: اتریوم با چالش‌های مقیاس‌پذیری روبرو است و در زمان افزایش تقاضا، سرعت تراکنش‌ها کاهش و کارمزدها افزایش می‌یابد.
مقاله مرتبط: پای نتورک چیست؟ آینده Pi Network
بهترین کیف پول‌های اتریوم
برای نگهداری ارز دیجیتال اتر و تعامل با برنامه‌های غیرمتمرکز اتریوم، نیاز به کیف پول‌های سازگار با این شبکه دارید. برخی از بهترین کیف پول‌های اتریوم عبارتند از:
- کیف پول‌های نرم‌افزاری: متامسک، تراست ولت، مای اتر ولت، ربی ولت، گواردا
- کیف پول‌های سخت‌افزاری: لجر، ترزور، سیف پل
انتخاب کیف پول مناسب به نیازها و ترجیحات شما بستگی دارد. کیف پول‌های نرم‌افزاری معمولاً رایگان و استفاده از آن‌ها آسان‌تر است، در حالی که کیف پول‌های سخت‌افزاری امنیت بالاتری را ارائه می‌دهند.
مقاله مرتبط: بهترین شبکه انتقال بیت کوین
نقشه راه شبکه اتریوم
اتریوم از زمان راه‌اندازی تا کنون، همواره در حال توسعه و ارتقا بوده است. نقشه راه اتریوم شامل مجموعه‌ای از به‌روزرسانی‌ها و تغییرات است که هدف آن‌ها بهبود عملکرد، مقیاس‌پذیری و امنیت شبکه است. برخی از مهم‌ترین مراحل نقشه راه اتریوم عبارتند از:
- مرج (Merge): انتقال الگوریتم اجماع از اثبات کار (PoW) به اثبات سهام (PoS) که در سال ۲۰۲۲ انجام شد.
- سرج (Surge): افزایش توان عملیاتی شبکه با استفاده از فناوری رولاپ‌ها.
- اسکرج (Scourge): مقابله با سانسور و بهبود مدیریت ماشین مجازی اتریوم.
- ورج (Verge): کاهش منابع مورد نیاز برای تایید بلاک‌ها.
- پرج (Purge): ساده‌سازی پروتکل و حذف هزینه‌های غیرضروری.
- اسپلرج (Splurge): رفع مشکلات باقی‌مانده و تکمیل توسعه اتریوم.
آشنایی با لایه دوم‌های اتریوم
به دلیل مشکلات مقیاس‌پذیری اتریوم، راهکارهای لایه دوم برای افزایش سرعت و کاهش کارمزد تراکنش‌ها توسعه یافته‌اند. این راهکارها تراکنش‌ها را خارج از زنجیره اصلی اتریوم پردازش می‌کنند و سپس نتایج را به زنجیره اصلی منتقل می‌کنند. برخی از مهم‌ترین لایه دوم‌های اتریوم عبارتند از:
رولاپ‌های آپتیمیستیک (Optimistic Rollups)
رولاپ‌های آپتیمیستیک تراکنش‌ها را خارج از زنجیره اصلی اتریوم پردازش می‌کنند و فرض را بر این می‌گذارند که تراکنش‌ها معتبر هستند، مگر اینکه خلاف آن ثابت شود. در صورت وجود تقلب، مکانیزم‌های حل اختلاف برای بازگرداندن وضعیت صحیح وجود دارد.
رولاپ‌های دانش صفر (Zero-Knowledge Rollups)
رولاپ‌های دانش صفر از الگوریتم‌های اثبات دانش صفر برای تایید اعتبار تراکنش‌ها به صورت دسته‌ای استفاده می‌کنند. این رولاپ‌ها خلاصه‌ای از اثبات اعتبار تراکنش‌ها را به زنجیره اصلی اتریوم ارسال می‌کنند و امنیت بالایی را ارائه می‌دهند.
زنجیره‌های جانبی (Sidechains)
زنجیره‌های جانبی، بلاکچین‌های مستقلی هستند که به موازات زنجیره اصلی اتریوم کار می‌کنند. این زنجیره‌ها تراکنش‌ها را به صورت مستقل پردازش می‌کنند و سپس آن‌ها را به زنجیره اصلی اتریوم منتقل می‌کنند. زنجیره‌های جانبی معمولاً سازوکار اجماع و امنیت متفاوتی نسبت به زنجیره اصلی اتریوم دارند.
کانال‌های وضعیت (State Channels)
کانال‌های وضعیت امکان ایجاد ارتباط مستقیم بین طرفین تراکنش را بدون نیاز به ثبت هر تراکنش در بلاکچین اصلی فراهم می‌کنند. این راهکار سرعت پردازش تراکنش‌ها را افزایش می‌دهد و کارمزدها را کاهش می‌دهد. کانال‌های وضعیت برای تراکنش‌های مکرر بین دو یا چند طرف مناسب هستند.
تفاوت اتر و اتریوم چیست؟
اتریوم نام شبکه بلاکچینی است که امکان ایجاد برنامه‌های غیرمتمرکز و قراردادهای هوشمند را فراهم می‌کند. اتر (ETH) ارز دیجیتال بومی این شبکه است که برای پرداخت کارمزد تراکنش‌ها و استفاده از خدمات شبکه اتریوم کاربرد دارد. به عبارت دیگر، اتریوم پلتفرم است و اتر ارز دیجیتال آن پلتفرم.
بنیان‌گذار اتریوم کیست؟
ویتالیک بوترین، برنامه‌نویس و محقق روسی-کانادایی، بنیان‌گذار اصلی اتریوم است. او ایده اولیه اتریوم را در سال ۲۰۱۳ مطرح کرد و با همکاری گروهی از توسعه‌دهندگان، شبکه اتریوم را در سال ۲۰۱۵ راه‌اندازی کرد.
هدف ارز اتریوم چیست؟
هدف اصلی ارز اتریوم (اتر) تسهیل عملکرد شبکه اتریوم است. اتر به عنوان وسیله‌ای برای پرداخت کارمزد تراکنش‌ها، پاداش‌دهی به نودها و دسترسی به خدمات و برنامه‌های غیرمتمرکز در شبکه اتریوم استفاده می‌شود. اتر همچنین به عنوان یک دارایی دیجیتال برای سرمایه‌گذاری مورد توجه قرار گرفته است.
چه مقدار اتریوم در گردش است؟
در حال حاضر، بیش از ۱۲۰ میلیون واحد اتر در گردش است. برخلاف بیت کوین که حداکثر عرضه ۲۱ میلیون واحد دارد، عرضه اتر نامحدود است، اما با مکانیزم‌هایی مانند سوزاندن اتر، تلاش می‌شود تا تورم کنترل شود.
آینده اتریوم چگونه پیش‌بینی می‌شود؟
آینده اتریوم به دلیل پتانسیل بالای فناوری بلاکچین و کاربردهای گسترده اتریوم، روشن پیش‌بینی می‌شود. ارتقاهای مداوم شبکه اتریوم، به ویژه در زمینه مقیاس‌پذیری و کاهش کارمزدها، می‌تواند جایگاه اتریوم را به عنوان پلتفرم اصلی برای برنامه‌های غیرمتمرکز و نسل بعدی اینترنت (Web3) تثبیت کند. با این حال، موفقیت اتریوم در آینده به عوامل مختلفی مانند رقابت با سایر پلتفرم‌های بلاکچینی و تحولات regulatory بستگی دارد.
نظرات کاربران